Գոյականի թիվը
Գոյականները կարող են ցույց տալ մեկ առարկա կամ մեկից ավելի առարկաներ: Ըստ դրա՝ գոյականները լինում են եզակի և հոգնակի: Դա գոյականի թիվն է:
Եզակին ցույց է տալիս մեկ առարկա, oրինակ՝ տուն, նկար, սար, տղա:
Հոգնակին ցույց է տալիս մեկից ավելի միատեսակ առարկաներ, oրինակ՝ տներ, նկարներ, տղաներ, սարեր:
Գոյականի հոգնակի թիվը կազմվում է եր կամ ներ վերջավորություններով:
Եր վերջավորություն ստանում են միավանկ բառերը, oրինակ՝ տուն-տներ, քար-քարեր Ներ վերջավորություն ստանում են բազմավանկ բառերը, oրինակ՝ հագուստ-հագուստներ, նվագ-նվագներ: Ն -ով վերջացող բազմավանկ բառերը հոգնակիում ունենում են կրկնակի ն, ինչպես՝ սեղան-սեղաններ, պաշտոն-պաշտոններ:
Որոշ միավանկ բառեր ստանում են ներ վերջավորություն: Դրանք այն բառերն են, որոնք գրաբարում՝ հին հայերենում, վերջացել են ն -ով: Այդ բառերն են՝ բեռ, գառ, դուռ, եզ, թոռ, լեռ, ծոռ, ծունկ, ձուկ, մուկ, նուռ, մատ, հարս:
Հայերենում կան նաև մեկուկեսվանկանի բառեր, այսինքն այնպիսի բառեր, որոնց երկու վանկերից մեկը՝ երկրորդը, գաղտնավանկ է, ինչպես՝ աստ(ը)ղ: Այս բառերի հոգնակին միավանկ բառերի նման կազմվում է եր-ով. այսպես՝ ոչ թե աստղներ, այլ աստղեր: Այդ բառերն են արկղ, սանր, անգղ, վագր, կայսր, դուստր և այլն:,
Հայերենում կան բառեր, որոնց հոգնակին կազմվում է այլ վերջավորություններով: Դրանք են մարդ և կին բառերը, որոնց հոգնակին լինում է մարդիկ, կանայք, ինչպես նաև՝ տիկնայք, պարոնայք, անձինք: Իկ -ով է կազմվում նաև այնպիսի բառերի հոգնակին, որոնք վերջում ունեն մարդ բաղադրիչը, ինչպես՝ տղամարդ-տղամարդիկ:
Առաջադրանքներ:
1. Տրված գոյականները երկու խմբի բաժանի´ր:
Մարմին, մշակույթներ, նյութեր, շարժում, ժամանակ, մարմիններ, ճանապարհ, օրացույցներ, դաշտ, շարժումներ, նյութ, դաշտեր, մշակույթ, ճանապարհներ, ժամանակներ, օրացույց:
եզակի — մարմին,շարժում,ժամանակ, ճանապարհ , դաշտ , նյութ, մշակույթ , օրացույց։
հոգնակի — մարմիններ, օրացույցներ , շարժումներ , դաշտեր , ճանապարհներ, ժամանակներ։
2. Տրված գոյականները դարձրո´ւ հոգնակի և բացատրի´ր օրինաչափությունները:
Ա. Ձև, արտ, հարց, սարք, զենք, դեզ, օր:
Ա. Ձևեր, արտեր, հարցեր, սարքեր, զենքեր, դեզեր, օրեր: Եր վերջավորություն ստանում են միավանկ բառերը
Բ. Երկիր, տարի, գնացք, նվեր, վայրկյան, ուղևոր:
Բ. Երկիրներ, տարիներ, գնացքներ, նվերներ, վայրկյաններ, ուղևորներ: Ներ վերջավորություն ստանում են բազմավանկ բառերը,
Գ. Թոռ, դուռ, մուկ, ձուկ, լեռ, բեռ:
Թոռներ, դռներ, մկներ, ձկներ, լեռներ, բեռներ։ Որոշ միավանկ բառեր ստանում են ներ վերջավորություն: Դրանք այն բառերն են,
Դ. Աստղ, արկղ, վագր, անգղ, սանր:
Աստղեր, արկղեր, վագրեր, անգղեր, սանրեր։ մեկուկեսվանկանի բառեր,
3. Յուրաքանչյուր բառի իմաստն արտահայտի՛ր բառակապակցությամբ. գտի՛ր երկու խմբի բառերի նմանությունն ու տարբերությունը:
Ա.Դասագիրք, հեռագիր, արոտավայր, լրագիր, ծառաբուն, մրգաջուր, մրջնաբույն, ծաղկեփունջ, միջնապատ:
Ա խումբը հոքնակին կազմում է եր- ով
Բ.Վիպագիր, մեծատուն, զինակիր, ժամացույց, կողմնացույց, երգահան, քարահատ, պատմագիր, քանդակագործ:
Բ խումբը եզակի կոչվում է ներ
4. Երկու խմբի գոյականների հոգնակին կազմի´ր և օրինաչափությունը բացահայտի´ր:
Օրինակ`
Դասագիրք- դասագրքեր, վիպագիր- վիպագիրներ:
Ա.Դասագիրք, հեռագիր, արոտավայր, լրագիր, ծառաբուն, մրգաջուր, մրջնաբույն, ծաղկեփունջ, միջնապատ:
Դասագիրք — դասգրքեր, հեռագիր- հեռագրեր, արոտավայր- արոտավայրեր, լրագիր-լրագրեր, ծառաբուն-ծառաբներ, մրգաջուր-մրգաջրեր, մրջնաբույն-մրջնաբներ, ծաղկեփունջ- ծախկեփնջեր, միջնապատ- միջնաապատեր:
Բ.Վիպագիր, մեծատուն, զինակիր, ժամացույց, կողմնացույց, երգահան, քարահատ, պատմագիր, քանդկագործ:
Վիպագիրներ, մեծատուններ, զինակիրներ, ժամացույցներ, կողմնացույցներ, երգահաններ, քարահատներ, պատմագիրներ, քանդկագործներ:
5. Փակագծում տրված բառերը դարձրո´ւ հոգնակի և գրիի´ր կետերի փոխարեն:
Ամերիկացի-(վիճակագիր) վիճակագիրները պարզել են, որ օրվա ընթացքում ամենաշատը քայլում են անասնապահները(անասնապահ) ու հողագործները (հողագործ): Երկրորդ տեղում գյուղականնամակատարներն (նամակատար ) են: Հաջորդը մատուցողները( մատուցող) ու բուժքույրները (բուժքույր) են: Նրանցից զգալիորեն քիչ են քայլում ոստիկանները (ոստիկան),հետախույզները(հետախույզ) ու պահակները(պահակ): Ամենից քիչ քայլում են նահանգապետերը(նահանգապետ) ու նախարարները(նախարար):
6. Տրված գոյականները դարձրո´ւ հոգնակի և տեղադրի´ր նախադասությունների մեջ:
Կետորս, հրացան, նավապետ, շնաձուկ, ժամացույց:
Բոլոր նավապետներն էլ երազում են չբացահայտված կղզիներ գտնել:
Մեզ ասացին, որ բոլոր ժամացույցները հետ են ընկել, ու ոչ մեկը նույն ժամը ցույց չի տալիս:
Ասում են, որ շնաձուկներին արյան հոտն է հրապուրում:
Այդ տարածքում աշխատողԿետորսներըհետևում էին կետին ու վախենում էին ,թե ևս մեկին այնուամենայնիվ կվնասի:
Ցուցադրվողհրացանններըայդ նույն զինագործի որդիներն ու թոռներն էին սարքել:
Դավիթ Սարգսյանի բլոգ 