նոյեմբերի 28-ից դեկտեմբերի 5

Տանը

• Պատմիր ռուսական պետության առաջացման մասին:

Արևելյան սլավոնները IX դարի ընթացքում միավորվեցին ու ստեղծեցին երկու պետություն: Դրանցից մեկը հյուսիսում էր՝ Նովգորոդ կենտրոնով, մյուսը՝ հարավում՝ Կիև կենտրոնով: Այդ ժամանակ սլավոններին հյուսիսից սպառնում էին վարյագները: Հարուստ ավարի համար նրանք Բալթիկ ծովից հասնում էին Բյուզանդիայի մայրաքաղաք: Դա «Վարյագներից հույներ» տանող առևտրական ճանապարհն էր: Նովգորոդի իշխան Օլեգը 882 թ. գրավեց Կկիևը: Նա «Վարյագներից հույներ» տանող ճանապարհի երկայնքով ընկած սլավոնական հողերը միավորեց մեկ պետության մեջ: Այսպես առաջացավ Հին Ռուսիա պետությունը

• Հիմնավորիր  քրիստոնության ընդունման կարևորությունըԿիևյան Ռուսիայի համար:

Ռուսաստանին պետք էր մի կրոն, որը կհամախմբեր ժողովրդին, իսկ դրանից զատ Ռուսաստանը լավ հարաբերություններ կունենար եվրոպական երկրների հետ, որոնց մինչ այս համարել էր բարբարոս։

• Համեմատիր Յարոսլավ Իմաստունի գործունեությունը Հուստինիանոս Առաջինի գործունեության հետ:

Յարոսլավը ստեղծեց առաջին ռուսական օրենսգիրքը, այս արարքը լրացնում է հոր ՝ Վլադիմիրի արարքին, Վլադիմիրը այնպես արեց, որ ժողովուրդը համախմբի, իս Յարոլավը այդ խմբի մեջ կարգ ու կանոն հաստատեց։ Իսկ առաջին բյուզանդական օրենսգիրքը ստեղծեծ Հուստինիանոս առաջինը։ Առաջին ռուսսական օրենսգիրքը կոչվեց <<Ռուսսկայա պրավդա>>։ Այս երկու արքաների գործունեության, գահակալման տարիներին երկիրը ծաղկեց։

• «Աննա Բյուզանդացի-Ռուսաստանի «կնքամայրը»»/փոքրիկ հետազոտական աշխատանք/

Աննա  (963 – 1011 – 12թթ մարտի 13)`  եղել է Մեծ Կիեւի իշխան Վլադիմիր Սվյատոսլավիչի կինը, Ռուսաստանի «կնքամայրը», ռուս առաջին կայսրուհին: Հունական Կորսուն քաղաքի գրավումից հետո բյուզանդական կայսր Բարսեղ Երկրորդի հարազատ քույրը կնության ուղարկվեց  ռուս իշխան Վլադիմիրին (այս ամուսնությամբ երկու պետությունների միջեւ կնքված պայմանը կատարված էր համարվում. պայմանագրի համաձայն Ռուսաստանը պետք  է օգնություն ցուցաբերեր Բյուզանդիային պատերազմի ժամանակ): Քչերը գիտեն, որ նա արմատներով հայուհի է և մեծ դեր է կատարել Ռուսիայում: Աննայի մայրն արմատներով հայուհի է: Աղջիկն առանձնացել է իր յուրահատուկ գեղեցկությամբ և խելացիությամբ: Դառնալով Կիևի դքսուհի՝ Աննան զբաղվեց քրիստոնեության տարածմամբ:

Рассказы в жанре фэнтези

Я единственный человек на земле

Однажды я проснулась и увидела, что никого нет. Я вышла во двор и увидела, что вокруг много животных, а людей нет. Я видел собак, львов, быков, тигров и многих других домашних и диких животных. потом пришел медведь и начал со мной разговаривать. Он задавал мне разные вопросы и я не выдержала и быстро пошла домой, закрыла дверь и увидела кролика, который тоже заговорил со мной. Я понял, что все люди превратились в животных. Я хотел выйти, но вспомнил, что все снаружи тоже только животные, я понял, что я единственный человек, оставшийся на земле.

Բնական ռեսուրս

1. Ի՞նչ տարբերություն կա բնական ռեսուրսների և բնական պայմանների միջև:

Մարդու ապրելու և կենսագործունեության համար անհրաժեշտ պայմանները կոչվում են բնական պայմաններ:Բնական պայմանների և ռեսուրսների տարբերությունն այն է, որ բնական պայմանները մշտապես եղել են և այժմ էլ մնում են նույնը և էական փոփոխություններ չեն կրում, մինչդեռ՝ բնական ռեսուրսների քանակը և տեսականին փոխվում է։

1. Կարո՞ղ է բնական պայմանը ժամանակի ընթացքում դառնալ բնական ռեսուրս, բերել օրինականեր:

Այո կարող է օրինակ, Սևանա լճի ջուրը բնական պայման է մարդկանց հանգստի, ջրաէլեկտրաէներգետիկ արդյունաբերության, ձկնաբուծության համար, քանի որ այդ գործունեությունների ժամանակ բնությունից ջուր չի կորզվում (վերցվում): Իսկ երբ այդ ջուրը հասնում է Արարատյան հարթավայրի դաշտերն ու այգիները և օգտագործվում ոռոգման համար, այսինքն կորզվում բնությունից՝ դառնում է բնական ռեսուրս:

1. Նշե՜ք հինգ սպառվող չվերականգնվող ռեսուրս և հինգ սպառվող վերականգնվող ռեսուրս:

Չսպառվող՝ արեգակնային էներգիան,քամու էներգիա ,ծովային ալեկոծությունների, տեղատվության ու մակընթացության էներգիան։ Սպառվող վերականգնվող՝բույսերը, կենդանիները, գետերի ու լճերի ջրային պաշարները , հողը , օդը

1. Նշե՜ք հինգ ռեսուրս, որոնց սպառվելու դեպքում կարելի է փոխարինել այլ ռեսուրսով:

Գազ, նավթ, ածուխ, էներգիա և մետաղ

Պարապմունք 27.

125.

ա) (a + 1)(a + 1) = a^2 + a x a + 1

բ) (x + 1)(x + 2) = (x^2 + 2x)(x + 2)

գ) (2 + y)(y + 3) = 2y + 6 x y^2 + 3y

դ) (a + b)(a + b) = a^2 + ab x ba + b^2

126.

ա) (5m + 7n)(2n + 4m) = 10mn + 20m^2 x 14n^2 + 28mn = 10mn + 34m^2n^2 + 28mn

բ) (12a + b)(3a + 5b) = 36a + 70ab x 3ab + 6b = 36a + 73ab + 6b

գ) (2x — 3y)(2x + 3y) = 4x^2 — 6xy x 6xy + 9y = 4x^2 — 12xy + 9y

դ) (5m — 2n)(3n — 5m) = 15mn — 25m x 6n — 10nm

129.

ա) (8x — 3)(4x + 5) = (32x — 40x)(12x + 15) = 32x — 52x + 15

բ) 8x — 3 x 4x + 5

գ) (4a — 3) x 2a — 3 = 8a — 12a x 6a — 9 = 8a — 18a — 9

դ) 4a — 3 (2a — 3) = 8a — 12a x 6a — 9 = 8a — 18a — 9

136.

ա) 2x + 2y = 2 (x + y)

բ) 6a — 3 = 3 (2a — 1)

գ) ax — ab = a (x — b)

դ) 2a + 6ab = 2 (a + 3b)

138.

ա) 2a + 4b = 2 (a + 2b)

բ) ba — b = b (a — 1)

գ) 6x — 2 = 2 (3x — 1)

դ) yx + 2y = y (x + 

Նոյեմբեր ամսվա ամփոփում

1.Ներկայացնել պտերանմանների տարածվածությունը և կառուցվածքը։

Պտերանմանները ընդգրկում են մոտ 10.000 տեսակ, ի տարբերություն մամուռների, լավ զարգացած, կատարյալ ցամաքային բույսեր են: Նրքանց բնորոշ են հիմնական բուսական հյուսվածքները և լավ մասնագիտացված մարմինը, արմատային համակարգը, ունեն լավ արտահայտված ցողուն և զարգացած տերևներ, նման են ծաղկավոր բույսերին, սակայն ծաղիկ չունեն:

2.Ներկայացնել պտերանմանների բազմացումը։

Պտերները բազմանում են սպորներով։ Տերևաթիթեղի ստորին հատվածի սպորանգիումների պատռվելով` սպորները ընկնում են հողի մեջ և ծլում:

3. Ներկայացնել մերկասերմ բույսերի կառուցվածքը և տարածվածությունը։

Մերկասերմերը մեծամասամբ ծառեր են, չունեն խոտաբուսային կենսաձևեր: Նրանք ունեն լավ զարգացած և մասնագիտացված վեգետատիվ օրգաններ՝ արմատ, ցողուն և տերևներ:

4. Ներկայացնել մերկասերմ բույսերի բազմացումը։

Մերկասերմերը բազմանում են սերմերով, որոնք առաջացնում են կոներում և մերկ վիճակում գտնվում են կոների թեփուկների արանքում: Գարնանը սոճու նույն բույսի ճյուղերի վրա առաջանում են կանաչադեղավուն արական կոներ և կարմրավուն իգական կոներ, փոշեհատիկները քամու միջոցով արական կոներից տեղափոխվում են իգական կոնի սերմնբողբոջների վրա և տեղի է ունենում փոշոտոմ: Փոշեհատիկը` փոշեմուտքով թափանցում է սերմնաբողբոջ: Այնուհետև իգական կոների թեփուկները խեժով սոսնձվում , կպչում են և ամուր փակվում: 

5. Ներկայացնել մերկասերմ բույսերի դերը մարդու կյանքում և բնության մեջ։

Մերկասերմերը շատ օգտակար են, կազմում են փշատերև և խառը անտառներ, որոնք մեծ տարածքներ են զբաղեցնում: Անտառները կարգավորում են ձնհալը, ջրի մակարդակը գետերում, կլանում են աղմուկը, թուլացնում են քամու ուժգնությունը, ամրացնում են հողածածկը:Դրանք օդը հարստացնում են թթվածնով, որի շնորհիվ ստացել են «մոլորակի թոքեր» անվանումը: Այդ պատճառով փշատերև անտառները հայտնի են իրենց բուժական նշանակությամբ:

6. Ներկայացնել ծաղկավոր բույսերի կառուցվածքը և բնութագիրը

Կազմված են վեգետատիվ կամ մարմնական և գեներատիվ կամ սեռական օրգան համակարգերից:Ծածկասերմերի վեգետատիվ օրգաններն են` արմատը, ցողունը, տերևը, իսկ գեներատիվ օրգանները՝ ծաղիկը, պտուղը, սերմը:

7. Ներկայացնել ծաղկավոր բույսերի բազմացում։

Ծաղկավոր բույսերը բազմանում են և՛ անսեռ ճանապարհով, և՛ սեռական եղանակով: Ծաղիկն իրենից ներկայացնում է ձևափոխված և կարճացած ընձյուղ, որից ձևավորվում է ապագա սերմն ու պտուղը:

8. Ներկայացնել ծաղկավոր բույսերի ծաղկի կառուցվածքը։

Ծաղիկը կազմված է ծաղկաբաժակից, պսակից, առէջներից ու վարսանդներից։ Ծաղկի կենտրոնում գտնվում է վարսանդը։

Lesson 1

Not a nice thing to say/to read the dialogue on page 36 and translate the unknown words

Hometask:ex.10/b,page 36,ex.11/a,b,page 37

afternoon-կեսօր

remember-հիշել

for us-մեզ համար

horrible-սարսափելի

joking-կատակել

dear-սիրելի

to be honest-անկեղծ ասած

1.

1. 3a — 3b

2)3x+2y

3)3y+3

4)2m+6n

5)2a² -a

6)3b+2c

7)k

8)2x+10

9) 15x³ -6x²

10)2a³b²5b⁴
2.

1) 5x+10

2)18y-24

3)14m+21n

4)2ac+5bc

5)-12ab+8a²

6)-10x² +6xy

7)-6a+8b-10c

8)x5+x⁴-2×3

9) -15y⁸-20y⁷+5y⁶

ՏԱՆԸ

1.Փակագծերում գրված  գոյականները դարձրու հոգնակի և համապատասխանեցրու նախադասությանը:

Ա. Հայ նախարարները Արտաշատի ժողովի վճիռներից հետո քաշվեցին իրենց աշխարհները և, անցնելով առօրյա գործերին, սպասում էին Պարսկաստանի լուրերին :

Բ. Պատառոտված հագուստներով որբ երեխաները  կուչ էին եկել հարուստ տների պատերի  տակ:
Գ.  Հաստաբունընկուզենիների տակ` հասարակ նստարանների վրա, տեղավորվել էին բավական մեծ թվով մանուկները, (պատանի):
Դ. Աշխարհի ցավերից անտեղյակ` արևը բարձրանում է սարերի լազուրից և հավասարապես լուսավորում լեռների ալևոր գլխներով, թշնամու բանակները, ծխացող տներով լեցուն գյուղերը :

2. Տրված գոյականները դարձրու ինչի՞, ու՞մ հարցին պատասխանող, ընդգծիր վերջավորությունները և բացատրիր տարբերությունը:

Լեռ,  սեղան,  գիտնական, րոպե, գինի, տիրուհի, այգի, հոգի, օր, ժամ, ամիս, գարուն, որոշում,  ձմեռ, քույր, ընկեր, տանտիկին, հայր, մայր, եղբայր, անկյուն, սյուն, տուն, ուրախություն, սեր, կորուստ, աղջիկ:

Լեռան,  սեղանի,  գիտնականի, րոպեի, գինու, տիրուհու, այգու, հոգու, օրվա, ժամվա, ամսվա, գարնան, որոշման,  ձմռան, քրոջ, ընկերոջ, տանտիկնոջ, հոր, մոր, եղբոր, անկյան, սյան, տան, ուրախության, սիրո, կորստի, աղջակա:

1. Տրված գոյականները դարձրու ինչի՞, ու՞մ հարցին պատասխանող, ընդգծիր վերջավորությունները և բացատրիր տարբերությունը:
   Ծառ, գիրք, ուտելիք, միրգ, երեխա, երեկո, ապակի, թագուհի, ձի, պատանի, ցերեկ, տարի, շաբաթ, գիշեր, աշուն, ուսում, ամառ, լեռ, մորաքույր, դասընկեր, տիկին, քույր, աներ, տեր, կնքահայր, մայր,նախամայր, հորեղբայր, շուն, արյուն, հեռագրասյուն, ուրախություն, սեր, գալուստ, ծնունդ, աղջիկ:
   
   Ծառի, գիրքի, ուտելիքի, մրգի, երեխաի, երեկոյի, ապակու, թագուհու, ձիու, պատանու, ցերեկվա, տարվա, շաբաթվա, գիշերվա, աշնան, ուսման, ամառվա, լեռան, մորաքրոջ, դասընկերոջ, տիկնու, քրոջ, աներոջ, տիրոջ, կնքահոյր, մոր,նախամոր, հորեղբոր, շան, արյան, հեռագրասյան, ուրախության, սիրո, գալուստյան, ծննդյա, աղջկա:
2. Տրված բառերին ավելացրու ու՞մ, ինչի՞ հարցերին պատասխանող բառեր և ստացված կապակցություններով կազմիր նախադասություններ:
   ծննդյան հրավեր
   Ընկերս ուղարկել էի ինձ իր ծննդյան հրավերը։
   սարի ստորոտ
   Սարի ստորոտին ձյունը չէր հասել։
   լեռան բարձունք
   Մի խմբով բարձրանում էինք լեռան բարձրունք։
   Արարատի ճանապարհ
   Արարատի ճանապարհով անցնում էին երեք սև մեքենա:
   Լենինի այգի
   Հիմա մենք գտնվում ենք Լենինի այգում:
   Օրինակ` Կտուր- տան կտուր: Տան կտուրը ծածկված է աշնան տերևներով:

1. Փակագծերի մեջ առնված բառերը դիր սեռական հոլովով: Կետերի փոխարեն գրիր բաց թողնված տառերը:

Սիրում է Արամայիսը  աշնան  բազմազան երանգները: Փռվել է գյուղը լեռան  թեք լան ին, այգիների մեջ : հովտի  միջով անցնում է գետակը, որի ջուրը հստակ է բյուրեղի պես: Քայլում է Արամայիսը ալգու միջով ու հիշում մանկության օրերը: Այստեղ`  առի, եզրին, նա շատ է խաղացել: Նա, հոր ձեռքը բռնած, գալիս էր այգի և մնում մինչև ուշ երեկո: մոր մասին նա շատ աղոտ հիշողություն ունի: Քայլում է ու լսում թափված  տերևի հաճելի խշշոցը ոտքերի  տակ: Քամու հոսանքով թռջում են դեղին տերևները ու պար  բռնում օդի մեջ:

2. Փակագծերի մեջ առնված բառերը դիր տրական  հոլովով: Կետերի փոխարեն գրիր բաց թողնված տառերը:

 Գնա.քը մոտենում է հայրենի (քաղաք) :
Գուրգենը մոտենում է (անտառ), կանգ է առնում  անտառի (եզր) և ականջ դնում թ.չունների (երգ):
Արևի շողերն ընկել են լեռան  բար.ր (կատար):
Երգում է դեղ. անիկը, հեռվից մի ուրիշը ձայնակցում է նրա (երգ):

3. Փակագծերի մեջ առնված բառերը դիր  բացառական  հոլովով:

Ծագում է մանուկ արևը գարնան 

  Կովկաս լեռների ձյունի (պատնեշ):
   Զարթնում են մեկ-մեկ  սարերն աննման 
   Ձմռան անվրդով քնի (մշուշ)
   Ամեն մի (ձոր)  աղբյուր է հոսում,
   Ամեն մի (թուփ) բլբուլ է խոսում

Որոշե՛լ, թե տրված բառերը, ո՞ր հոլովով են դրված։
Նախարարից – Բացառական
Ժողովի – Սեռական
Աշխարհով – գործիական
Գործին – Տրական
Հագուստը – ուղական
Պատանու – սեռական
Մանկանը – տրական
Գլխից – բացառական
Գյուղում – Ներգոյաան
Րոպեում – Ներգոյական
Տիրուհու – սեռական
Ուրախության – սեռական
Գլխի – սեռական
Սարից – բացառական
Աշխարհում – Ներգոյական
Ցավով – Գործիական
Ընկուզենուց – բացառական
Պատի – սեռական
Գլխին – տրական
Այգուց – բացառական
Ժամվա – սեռական
Քրոջ – սեռական

Պարապմունք 19.

AC=17×2= 34

BC=34-10=24

P=34+24+17=75

Ոչ հավասար չեն

ա) Եռանկյունների երկու կողմերը ու նրանց կազմած աննկյունները հավասար են ։ Ուրեմն այց եռանկյոնները հավասար են

բ)AB=15 BD=5

ա) Եռանկյունների երկու կողմերը ու նրանց կազմած աննկյունները հավասար են ։ Ուրեմն այց եռանկյոնները հավասար են

բ)AB=14սմ BC=17սմ

ա) Եռանկյունների երկու կողմերը ու նրանց կազմած աննկյունները հավասար են ։ Ուրեմն այց եռանկյոնները հավասար են\

բ)36+36=72

Լրացուցիչ աշխատանք

1. Փակագծերի մեջ առնված բառերը դիր սեռական հոլովով: Կետերի փոխարեն գրիր բաց թողնված տառերը:

Սիրում է Արամայիսը  (աշուն)աշնան  բազմազան երանգները: Փռվել է գյուղը (լեռ)լեռան  թեք լանջին, այգիների մեջ : (Հովիտ) Հովտի  միջով անցնում է գետակը, որի ջուրը հստակ է բյուրեղի պես: Քայլում է Արամայիսը (այգի) այգու  միջով ու հիշում (մանկություն) մանկության օրերը: Այստեղ`  (առու)առվի, եզրին, նա շատ է խաղացել: Նա, (հայր)հոր ձեռքը բռնած, գալիս էր այգի և մնում մինչև ուշ երեկո: (Մայր)Մոր մասին նա շատ աղոտ հիշողություն ունի: Քայլում է ու լսում թափված  (տերև )տերևների հաճելի խշշոցը (ոտք) ոտքի  տակ: (Քամի)Քամու հոսանքով թռչում են դեղին տերևները ու պար  բռնում (օդ)օդի մեջ:

2. Փակագծերի մեջ առնված բառերը դիր տրական  հոլովով: Կետերի փոխարեն գրիր բաց թողնված տառերը:

 Գնացքը մոտենում է հայրենի (քաղաք)քաղաքին :
Գուրգենը մոտենում է (անտառ)անտառին, կանգ է առնում  անտառի (եզր) եզրին և ականջ դնում թռչունների (երգ)երգին:
Արևի շողերն ընկել են լեռան  բարձր (կատար)կատարին:
Երգում է դեղձանիկը, հեռվից մի ուրիշը ձայնակցում է նրա (երգ)երգին:

3. Փակագծերի մեջ առնված բառերը դիր  բացառական  հոլովով:

Ծագում է մանուկ արևը գարնան 

  Կովկաս լեռների ձյունի ատնեշից:
   Զարթնում են մեկ-մեկ  սարերն աննման 
   Ձմռան անվրդով քնի մշուշից
   Ամեն մի ձորից  աղբյուր է հոսում
   Ամեն մի թփից բլբուլ է խոսում :

4․ Որոշել ,փետրված բառերը , որ հոլովով են դրված

Նախարարից- բացառական

ժողովի-սեռական

աշխարհով- գործիական

գործին- տրական

հագուստը- ուղղական

պատանու — սեռական

մանկանը- տրական

գլխից-բացառական

գյուղում-ներգոյական

րոպեյում -սեռական

տիրուհու -սեռական

որախության -տրական

ժամվա-սեռական

քրոջ-սեռական