Պարապմունք 97-98 Խառը թվերի հանում

https://docs.google.com/document/d/1xVR9vJ52PK4kqx44KMj5zwcL9P5DTkS55E5nG_tICHI/edit#

Կենդանի օրգանիզմներին բնորոշ հատկությունները

1. Կենդանի օրգանիզմներին բնորոշ ի՞նչ ընդհանուր հատկություններ և հատկանիշներ կան:Բոլոր նշված կենդանի օրգանիզմներն ունեն ընդհանուր բնորոշ հատկություններ և հատկանիշներ:Բոլոր կենդանի օրգանիզմները կարող են աճել և զարգանալ:

2. Ինչո՞ւմն է շրջակա միջավայրի հետ կենդանի օրգանիզմների կապը:Առանձնահատուկ է կենդանի օրգանիզմների կապը շրջակա միջա­վայրի հետ: Բոլոր կենդանի օրգանիզմներր գտնվում են մշտական փոխ­ազդեցության մեջ նրա հետ: Այդ կապն իրագործվում է այնքանով, որ կեն­դանի օրգանիզմը շրջակա միջավայրից ստանում է էներգիա և տարբեր նյութեր: Սրանք անհրաժեշտ են կենդանի օրգանիզմների կենսագործու­նեության համար: 
3. Ի՞նչ է էկոլոգիան: Միմյանց և շրջակա միջավայրի հետ կենդանի օրգանիզմների կապն ուսումնասիրում է էկոլոգիան 
4. Կարո՞ղ եք առաջարկել բույսերի կամ կենդանիների վրա միջա­վայրի պայմանների ազդեցության օրինակներ։Երբ ցրտերը ընկնում են որոշ թռչուններ չվում են տաք երկրներ։

1. Կենդանի օրգանիզմներին բնորոշ ի՞նչ ընդհանուր հատկություններ և հատկանիշներ կան:Բոլոր նշված կենդանի օրգանիզմներն ունեն ընդհանուր բնորոշ հատկություններ և հատկանիշներ:Բոլոր կենդանի օրգանիզմները կարող են աճել և զարգանալ:

2. Ինչո՞ւմն է շրջակա միջավայրի հետ կենդանի օրգանիզմների կապը:Առանձնահատուկ է կենդանի օրգանիզմների կապը շրջակա միջա­վայրի հետ: Բոլոր կենդանի օրգանիզմներր գտնվում են մշտական փոխ­ազդեցության մեջ նրա հետ: Այդ կապն իրագործվում է այնքանով, որ կեն­դանի օրգանիզմը շրջակա միջավայրից ստանում է էներգիա և տարբեր նյութեր: Սրանք անհրաժեշտ են կենդանի օրգանիզմների կենսագործու­նեության համար: 
3. Ի՞նչ է էկոլոգիան: Միմյանց և շրջակա միջավայրի հետ կենդանի օրգանիզմների կապն ուսումնասիրում է էկոլոգիան 
4. Կարո՞ղ եք առաջարկել բույսերի կամ կենդանիների վրա միջա­վայրի պայմանների ազդեցության օրինակներ։Երբ ցրտերը ընկնում են որոշ թռչուններ չվում են տաք երկրներ։

Կենսոլորտ. նրա բաղադրիչները

Հարցեր և առաջադրանքներ

1. Ի՞նչ է կենսոլորտը, ի՞նչ ոլորտներ է ընդգրկում:Ծանոթանալով երկրագնդի տարբեր ոլորտներին՝ կարող ենք նշել, որ դրանցից ամենամեծը և ամենատարածվածը, որը բնակեցված է տարբեր կենդանի օրգանիզմներով, կենսոլորտն է: Կենսոլորտ հասկացությունը տվել է ավստրիացի գիտնական էդվարդ Զյուսը դեռևս 19-րդ դարում՝ իր «Երկրի դեմքը» գրքում:
2. Որո՞նք են կենսոլորտի հիմնական բաղադրիչները:Կենսոլորտի հիմնական բաղադրիչներից են բույսերը և կենդանիները
3. Թվարկեք կենդանի օրգանիզմների թագավորությունները: Ո՞ր թա­գավորությունում է դասվում մարդը:

Կենսոլորտի հիմնական բաղադրիչներից են բույսերը և կենդանիները: Դրանք իրենց չափերով տարբեր են, ունեն տարբեր կառուցվածք, կենսագործունեության առանձնահատկություններ և հետաքրքիր հարմարանք­ներ, որոնք հնարավոր են դարձնում կյանքը երկրագնդի տարբեր ոլորտնե­րում: Կաղինը և բարդին, ծիրանենին և խնձորենին, խատուտիկը և ցորենը բույսեր են: Իսկ ճանճը և բզեզը, գորտը և մողեսը, հավը և շունը կենդանի­ներ են: Սակայն, բույսերից և կենդանիներից բացի՝ կան նաև այլ կենդա­նի օրգանիզմներ: Մի մասը շատ փոքր է՝ անզեն աչքով անտեսանելի: Դրանք մանրէներն են՝ հիմնականում բակտերիաները: Մյուս մասը սնկերն են: Մանրէները և սնկերը ևս կենսոլորտի հիմնական բաղադրիչներ են: Նշված չորս խոշոր խմբերի կենդանի օրգանիզմները կազմում են թագավորություններ:Մարդը դասվում է կենդանիների թագավորությանը։ 

1. Տարբեր նյութերի հետ կենդանի օրգանիզմների փոխազդեցության ի՞նչ օրինակներ գիտեք: Կենդանի օրգանիզմները միայնակ չեն կարող երկարատև գոյատևել, նրանք փոխազդում են տարբեր մարմինների և նյութերի հետ: Այդ նյութե­րից է, օրինակ, թթվածինը, որով կենդանի օրգանիզմների մեծ մասը շնչում է: 
2. Կենսոլորտում ի՞նչ գործառույթներ են իրականացնում կենդանի օրգանիզմները:Կենսոլորտը մի ուրույն ամբողջություն է, բարդ համակարգ, որտեղ կենդանի օրգանիզմները միասին կատարում են կարևոր գործառույթներ: Դրանցից է, օրինակ, Երկրագնդում տարբեր նյութերի հոսքը, որն իրակա­նանում է կենդանի օրգանիզմների միջոցով:
3. Ուշադիր դիտարկեք տեղանքը, շրջակա միջավայրը: Ի՞նչ գիտեք այդ միջավայրի պայմանների մասին: Թվարկեք և նկարագրեք շրջապատի կենդանի օրգանիզմները, բույսերը և կենդանիները: Ի՞նչ գիտեք այդ օրգանիզմների մասին:Իմ շրջակաա միջավայրը ցամաքային է։Այնտեղ շատ կենդանիներ և բույսեր։ Բույսերն աճում են հողում: Կենդանիները սնվում են բույսերով կամ այլ կենդանիների մսով։Շատ նյութեր, օրինակ՝ ջուրը կամ ածխաթթու գազը, հեռանում են կենդանի օրգանիզմից, հայտնվում շրջակա միջավայրում և հետո նորից վերադառնում կենդանի օրգանիզմ: Տեղի է ունենում նյութերի մի շրջապտույտ:
4. Բնապահպանական ի՞նչ խնդիրներ գիտեք:Օդի աղտոտումը,խմելու ջրի պաշարների սպառումը, որոշ կենդանիներվերացոմը։

Հնարագետ ջուլհակը: Ղ. Աղայան

Գրի՛ր կապույտ գրված բառերի հոմանիշները:

Լուռ ու մունջ-անխոս

դատարկ-Փուչ

երկյուղ-վախ

սաստկացավ-ուժեղացավ

միմյանց-իրար

փարատել-բուժել

տարօրինակ-անսովոր

ջուլհակ-դերձակ

ճախարակ-թելոց 

հանճար-տաղանդ

անհամար-շատ

Բացատրի՛ր նարնջագույնով գրված նախադասությունները, արտահայտությունները:

 տեսնե ի՞նչ բան է, ի՞նչ է դերվիշի ուզածը, ինչո՞ւ է ժողովրդին սարսափի մեջ գցել։-Զարմանալի է,թե ինչ է նշանակում դերվիշը։

Լուն ուղտ շինելով-չափազանցնելով։

Ժանտախտով պիտի դատարկես մեր երկիրը-վարակիչ հիվանդությամբ։

Ունքը շինելու տեղ,աչքն էլ հանեցին-օգնելու փոխարեն խանգարեցին։

Ծպտված ման էր գալիս Սպահանի Հայոց թաղումը-գաղտնի զբոսնում էր Սպահանում։

Եթե ինձ ճանաչեցիր՝ չլինի թե երևցնես այդ բանը, թող մեր մեջը մնա»։-Ոչ մեկին չասեց

1. Հնարագիտություն, թագավոր, կտավ, հարցմունք, կախարդական, անմահական, գլուխ, արհեստասեր բառերը բաղադրիչների բաժանի՛ր, որոշի՛ր կազմությունը (պարզ, բարդ, ածանցավոր, բարդ ածանցավոր): Հնար-ա-գիտ-ություն բարդ ածանցավոր, թագ-ավոր ածանցավոր, կտավ պարզ, հարց-մունք ածանցավոր, կախարդ-ական ածանցավոր, ան-մահ-ական ածանցավոր, գլուխ պարզ , արհեստ-ա-սեր  բարդ:
2. Պատմվածքից դո՛ւրս գրիր 5  անձ ցույց տվող, 5 իր ցույց տվող գոյականներ: գոյականներՊատմվածքից փորձիր գտնել և դուրս գրել հատուկ գոյականը:անձ ցույց տվող— թագավոր, ջուլհակ, դերվիշ, գիտնական,մարդ։ Իր ցույց տվող գոյականներ-հագուստ, շրջան, փայտ, երկինք,անձրև։  Հատուկ գոյական-Շահ-Աբաս
3. Բնութագրի՛ր դերվիշին, ջուլհակին: Դերվիշ -տարօրինակ, խելագար և դժգոհ։ Ջուլհակ- աշխատասեր, հնարամիտ և խելացի։

Գարունը ընկերների հետ

Գարունը եկավ, ծաղկեցին ծառերը և ծաղիկները։

Գարնան մի օր մենք ընկերներով գնացինք ցոգոլ հավաքելու։ Ցոգոլի ծառը գտնվում է դպրոցի մուտքի մոտ։ Մենք բարձրանում էինք ծառը և սկսում հավաքել։ Երբ տեսնում էինք մեր դասղեկներին և ուսուցիչներին, հյուրասիրում էինք նրանց։ Մի օր հետո եկանք և տեսանք, որ ցոգոլները ծիրան են դարձել մենք փորձեցինք ծիրանը, դեռ համով չէր, բայց մենք ասացինք, որ Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիրի բերքը շատ համեղ և օգտակար է։

Պարապմունք 95-96 Խառը թվերի գումարում

12 4/6+7 1/6 = (12+7)+( 4/6+1/6) =19 5/6

2 5/12+10 5/12=(2+10)+( 5/12+5/12 )= 12 10/12

3 13/24+1 3/4=4+( 13/24+ 3/4) = 4 13+18/24= 4 31/24

4 3/7+11 2/5= 15 +( 3/7+2/5 )= 15 +(15+14/35) =15 29/35

12 3/25+6 17/100= 18 ( 3/25+ 17/100 )= 18+ ( 12+17/100) =18 29/100

9 2/11+5 2/3 = 14 ( 2/11+2/3 )=14 6+22 /33 = 14 28/33

20 3/7+1 5/14 =21 +( 3/7+ 5/14 ) = 21 6+ 5/14= 21 11/14

20 1/12+8 7/24 = 28 +( 1/12+7/24)=28+ 2+7/24 =28 9/24

3 7/8+5 3/4 = 8 +( 7/8+ 3/4 )= 8+ (28+24 /32) = 8 52/32

2 5/9+11 2/3= 13 +( 5/9+ 2/3 ) =13 +( 5+6/9)=13 11/9

*-1 2/5=4 6/7 * = 4 6/7 + 1 2/5 = 5 44 /35

    *-8 3/10=4 3/5 = 4 3/5 + 8 3/10 = 12 9 /10

• Հաշվիր   2 2/5 մ, 3 3/5 մ և 4 2/3 մ կողմերով եռանկյան պարագիծը

1) 2 2/5 + 3 3/5 = 5 5/5 =6

2) 6+ 4 2/3 = 10 2/3

Գրիգոր Նարեկացի

Գրիգոր Նարեկացի (մոտ 951-1003), հայ միջնադարյան հոգևորական, բանաստեղծ, երաժիշտ և փիլիսոփա ։ Գրիգոր Նարեկացին համարվում է հայ գրականության վերածնության հիմնադիր։ Գրիգոր Նարեկացու ստեղծագործություններից հատկապես հայտնի է և մեծ ժողովրդայնություն է վայելում «Մատյան ողբերգության» («Մատեան ողբերգութեան», ժողովրդի մեջ տարածում է ստացել երկի՝ «Նարեկ» անվանումը) չափածո աղոթքների ժողովածուն։

Գրիգոր Նարեկացու կյանքի մասին շատ քիչ տեղեկություններ են պահպանվել։Հայտնի է, որ Գրիգոր Նարեկացին ծնվել է Վանա լճի հարավային ափերին գտնվող Նարեկ գյուղում 951 թվականին։

Մանուկ հասակից կապված էրգյուղի վանքի հետ, որտեղ էլ եղբոր հետ կրթվում և դաստիարակվում է ժամանակի ամենազարգացած մարդկանցից մեկի Անանիա Նարեկազու մոտ, որը նաև Գրիգորի մոր հորեղբայրն էր։

Ուսումը ստանալուց հետո Գրիգորը վարդապետ է ձեռնադրվում նույն Նարեկա վանքում և ստանում է Նարեկացի անունը։ Իր հարուստ գիտելիքների և անբասիր վարքի շնորհիվ Նարեկացին շուտով մեծ համբավ է վաստակում։ Նրա մասին հյուսվում են զանազան ավանդություններ, որոնց մի մասը բանավոր կամ գրական մշակմամբ մեզ է հասել։

Գրիգոր Նարեկացին վախճանվել է 1003թվականին և թաղվել է Նարեկա վանքում։ Նրա գերեզմանը երկար ժամանակ ուխտատեղի է եղել շրջակա հայ բնակչության համար։

ՃԱմՓՈՐԴՈՒԹՅՈՒՆ ԴԵՊի ԴԴՄԱՇԵՆ

Մենք 5-1 դասարանով ուղևովեցինք դեպի Դդմաշեն գյուղ։ Այնտեղ դդմաշենցիների հետ խաղացինք ընկերական ֆուտբոլ։Հետո գնացինք եկեղեցի և այնտեղ մաքրություն արեցինք և հետո մտանք եկեղեցի, այնտեղ արտասանեցինք և երգեցինք։ Ինձ հատկապես դուր եկավ այն մասը, որ մենք մաքրեցինք եկեղեցին և ես կուզենայի միշտ այդպես մաքուր տեսնել Դդմաշենի բնությունը և կուզենայի, որ շատ լինեին նման հետաքրքիր արշավներ։

Հազարան հավք

Խառը թվերի համեմատումը

Խառը թիվը ներկայացրե՛ք անկանոն կոտորակի տեսքով․

18/37=37×18/37=54/37

75/9

17/23=11 23 17/23=391/22

11/78=8×11/78=88/78

21/3

253/4=25 3/4=25×4/4+3/4

3251/2=325×2+1/2=651/2

11/4=5/4

Անկանոն կոտորակը վերածե՛ք խառը թվի․  

375/18=20 15/18

49/3=16 1/3

34/7=4 6/7

600/13=462/13

19/2=9 1/2

219/5=43 4/5

881/18= 48 17/18

25/4=6 1/4