2․05-12․05 Թեման․Գազի ճնշում։

1․ Ինչո՞վ է պայմանավորված գազում ճնշումը:

Արտաքին ազդեցությունների բացակայության պատճառով գազն ինքն իրեն շարունակ ընդարձակվում է։

2․ Ինչո՞ւ են գազերը ճնշում գործադրում անոթի պատերին։

Եթե գազը լցված է փակ անոթի մեջ, ապա վերջինիս պատերը խոչընդոտում են գազի ընդարձակվելուն։ Գազի մոլեկուլները, բացի իրար բախվելուց, «ստիպված» բախվում են նաև անոթի պատերին։ Դրա հետևանքով գազը ճնշում է գործադրում անոթի պատերին

Լաբ․ աշխատանք

աշխատանքի նպատակը. փորձով ստուգել, թե ուժերի և նրանց բազուկների ինչ հարաբերակցության դեպքում լծակը կմնա հավասարակշռության մեջ.

անհրաժեշտ սարքեր և նյութեր. լաբորատոր լծակ, ամրակալան, բեռների հավաքածու, չափաքանոն, ուժաչափ.

անխատանքի ընթացքը.  լծակը ամրացրեցի ամրակալանին այնպես, որ այն ազատ պտտվի ամրացված առանցքի շուրջը. լծակի ծայրերին մանեկների պտտման միջոցով հավասարակշռեցի լծակը հորիզոնական դիրքում. պտտման առանցքից որոշակի հեռավորության լծակի աջ բազուկից կախեցի երկու ծանրոց. փորձերի միջոցով լծակի ձախ բազուկի վրա գտա այն տեղերը, որտեղից կախեցի Ա. 1 ծանրոց Բ. 2 ծանրոց Գ. 3 ծանրոց, լծակը գտնվեց հավասարակշռության մեջ

Ֆ-1 Ֆ-2

17․04-21․04

Թեման․Ճնշման ուժ և ճնշում

Դասարանում քննարկվող հարցեր․

1.Որ ֆիզիկական մեծությունն է կոչվում ճնշում:

Հաճախ հպման փոխազդեցությունը բնութագրում են պարբերությամբ, որն անվանում են ճնշում:

2.Գրել ճնշումը   սահմանող  բանաձևը:

Ճնշում= ճնշման ուժ/հպման մակերևույթի մակերես: p=F/S:

3.Որո՞նք են ճնշման միավորները

P(պասկալ),կՊա,ՄՊա:

Թեման․Պարզ մեխանիզմներ:Լծակ:Լծակի կանոնը:Թեք հարթություն:Մեխանիզմի օգտակար գործողության գործակից:Ճախարակ:Մեխանիզմի Օ․Գ․Գ․

1.Որո՞նք են պարզ մեխանիզմները

Պարզ մեխանիզմներ են՝ թեք հարթությունը,սեպը,պտուտակը,լծակը,ճախարակը,մխոցը․․․

2.Ի՞նչ է լծակը։

Լծակը մի ձող է,որը կարող է պտտվել անշարժ հենարանի շուրջը։

3.Ի՞նչն են անվանում ուժի բազուկ

Հենման կետից մինչև ուժի գծի ազդման հեռավորությունը կոչվում է ուժի բազուկ։

4.Ճախարակի ինչ տեսակներ գիտենք:

Ճախարակը լինում է՝ անշարժ և շարժական։

5.Ո՞ր ճախարակն է կոչվում անշարժ:

Անշարժ կոչվում է այն ճախարակը, որի առանցքն ամրացված է և բեռներ բարձրացնելու ժամանակ ո՛չ իջնում է, ո՛չ բարձրանում: 

6.Ո՞ր ճախարակն է կոչվում շարժական:

Շարժական կոչվում է այն ճախարակը, որը շարժվում է բեռի հետ միասին:

7.Ի՞նչ նպատակով է օգտագործվում անշարժ ճախարակը:

Անշարժ ճախարակը կիրառվում է միայն ուժի ազդման ուղղությունը փոխելու համար։ 

8.Ի՞նչ նպատակով է օգտագործվում շարժական ճախարակը:Այն օգտագործելիս ինչքան ենք շահում ուժի մեջ:

Երբ անհրաժեշտ է լինում փոխել ոչ միայն ուժի ուղղությունը, այլև ուժի մեջ շահում ստանալ, դա անում են շարժական ճախարակի միջոցով:

9.Ի՞նչ է բազմաճախարակը:Այն օգտագործելիս որքան ենք շահում ուժի մեջ:

Ուժի մեջ ավելի մեծ շահում ստանալու նպատակով կիրառում են բազմաճախարակ,որն անշարժ և շարժական ճախարակների համակցությունն է:

10.Գծել անշարժ և շարժական ճախարակների սխեմաները:

11.Ո՞ր աշխատանքն է կոչվում օգտակար

Այն աշխատանքը,որը կատարվում է միայն ավտոմեքենան բարձրացնելու համար,կոչվում է օգտակար աշխատանք։

12.Ո՞ր աշխատանքն է կոչվում լրիվ կամ ծախսված

Մեխանիզմի օգտագործմամբ նպատակին հասնելու համար կատարված ամբողջ աշխատանքը կոչվում է լրիվ աշխատանք,իսկ եթե որևէ մեխանիզմ ենք օգտագործում բեռը բարձրացնելու համար մենք պետք է լրացուցիչ աշխատանք կատարենից,դա կոչվում է՝ ծախսված։

13.Ինչո՞ւ լրիվ աշխատանքը միշտ մեծ է օգտակար աշխատանքից

Օգտակար աշխատանքը միշտ լրիվ աշխատանքի որոշ մասն է, որը մարդը կատարում է մեխանիզմների միջոցով։

14.Ո՞ր մեծոթւյունն է կոչվում մեքենայի կամ մեխանիզմի օգտակար գործողության գործակից

Այն ֆիզիկական մեծությունը, որը ցույց է տալիս թե օգտակար աշխատանքը լրիվ աշխատանքի որ մասն է,կոչվում է մեխանիզմի օգտակար գործողության գործակից։

15.Ձևակերպել մեխանիկայի <<ոսկե կանոնը>>

Մեխանիզմի օգնությամբ քանի անգամ շահում ենք ուժի մեջ,այդքան անգամ կորցնում ենք ճանապարհի մեջ,և հակառակը։

16.Հնարավո՞ր է արդյոք,որ ՕԳԳ-ն մեծ լինի 100%-ից

ՕԳԳ-ն միշտ փոքր է 100%-ից։

13.03-17.03

<<ՈՒժեր>>

Թեման.Մեխանիկական աշխատանք:

Դասարանում քննարկվող հարցեր.

1.Ե՞րբ է ֆիզիկայում օգտագործվում <<աշխատանք>> հասկացողությունը

Աշխատանք հասկացությունը ֆիզիկայում օգտագործվում է այն ժամանակ, երբ դիտարկվում է մարմնի շարժումը որեւէ ուժի ազդեցությամբ:  Այսպես են բնորոշում մեխանիկական աշխատանքը:

2.Ի՞նչ մեծություններից է կախված մեխանիկական  աշխատանքը

Մեխանիկական աշխատանքը կարող է տեղի ունենալ միայն ուժի առկայությամբ: Ուժն է ազդում աշխատանքի վրա, միայն ուժի ազդեցությամբ է մարմինը շարժվում:

3.Ինչպե՞ս հաշվել աշխատանքը:Ո՞րն է աշխատանքի բանաձևը

Աշխատանքը հավասար է մարմնի վրա ազդող ուժի եւ նրա ուղղությամբ մարմնի անցած ճանապարհի արտադրյալին:

A= Fs

4.Ի՞նչ միավորով է արտահայտվում աշխատանքը, միավորների ՄՀ-ում

Որպես աշխատաքնի միավոր ընդունվում է 1Ն ուժի աշխատանքը ՝ ուժի ուղությամբ մեկ մետր ճանապարհ անցնելիս:  Այդ միավորը անվանում են ջոոուլ, 1ջոուլը հավասար է 1Ն անգամ 1մետր կամ 

1Ջ=1Ն*մ

5.Ի՞նչն է կոչվում հզորություն

Հզորություն կոչվում է այն ֆիզիկական մեծությունը, որը հավասար է աշխատանքի հարաբերությանն այն ժամանակամիջոցին, որի ընթացքում կատարվել է այն աշխատանքը:

6.Ինչպե՞ս հաշվել հզորությունը:Ո՞րն է հզորության բանաձևը և միավորը

Եթե հզորությունը նշանակենք N տառով. աշխատանքը A-ով, իսկ աշխատանքը կատարելու ժամանակը `t-ով, ապա կստանանք հզորության բանաձևը: միավորը Վատտ

N=A/t

7.Ինչպե՞ս հաշվել աշխատանքը՝իմանալով հզորությունը և աշխատանքը կատարելու ժամանակամիջոցը

A= Nt

27․02-3․03

Թեման.Շփման ուժ:Շփման ուժի դերը բնության մեջ և կենցաղում:Մի ուղղով ուղղված ուժերի գումարումը:                                                                                                                                          Լաբորատոր աշխատանք «Շփման ուժի չափումը ուժաչափով,տարբեր մակերևույթների վրա»

Քննարկվող հարցեր.

1.Բերել շփման առկայությունը հաստատող օրինակներ: երբ փորձում ենք տեղից շարժել ծանր պահարանը:

2.Ինչով է պայմանավորված շփումը ։ մարմնի վրա այդ ընթացքում ազդում է մեկ այլ ուժ, որը հակառակ է ուղղված կիրառված ուժին և համակշռում է այն: 

3.Թվարկել շփման տեսակները և բերել օրինակներ:  սահքի շփման ուժը -սառույցի վրա սահել:, գլորման շփման ուժ — գնդակ գլորել:

4.Օրինակներով ցույց տալ,որ միևնույն պայմաններում գլորման շփման ուժը փոքր է սահքի շփման ուժից:

5.Բերել շփման դրսևորման օգտակար օրինակներ Շփման հետևանքով մարդիկ ու կենդանիները քայլում են, վազում են, մենք կարողանում ենք առարկաներ շարժել, ավտոմեքենա վարել և այլն:

6.Բերել շփման դրսևորման վնասակար օրինակներ -Շփման հետևանքով մաշվում են մեքենաների մասերը

7.Ինչպես կարելի է մեծացնել շփումը ։ Մերկասառույցի ժամանակ կոշիկի ներբանի և սառույցի միջև շփումը մեծացնելու համար սառույցի վրա ավազ են լցնում,

8.Ինչպես կարելի է փոքրացնել շփումը ։ Շփումը փոքրացնում են նաև տարբեր առանցքակալներ օգտագործելով, որոնց միջոցով սահքի շփումը փոխարինվում է գլորման շփումով

20․02-24․02

Թեման.Մարմնի կշիռ:

Դասարանում  քննարկվող հարցեր.

1.Ի՞նչն են անվանում մարմնի կշիռ: Այն ուժը, որով մարմինը Երկրի ձգողության հետևանքով ազդում է անշարժ հորիզոնական հենարանի կամ ուղղաձիգ կախոցի վրա, կոչվում է մարմնի կշիռ։

2.Ի՞նչ բնույթի ուժ է մարմնի կշիռը: Մարմնի կշիռը առաձգական բնույթի ուժ է։

3.Ինչպե՞ս է ուղղված մարմնի կշիռը,և որտեղ է այն կիրառված ։ Այն ուղղված է ուղղաձիգ՝ դեպի վերև։ Այդ ուժը հենարանի առաձգականության ուժն է, որն առաջանում է մարմնի ազդեցությամբ հենարանի դեֆորմացիայի հետևանքով։

4.Ի՞նչ բանաձևով է որոշվում մարմնի կշիռը: P=mg Մարմնի կշիռն ընդունված է նշանակել P տառով։ մարմնի կշիռը հավասար է նրա վրա ազդող ծանրության ուժին. 

5.Պարզաբանել մարմնի կշռի և ծանրության ուժի տարբերությունները: Մարմնի կշիռը բնույթով առաձգականության ուժ է։  Իսկ ծանրության ուժը գրավիտացիոն ուժ է, որն ազդում է մարմնի վրա: 

6.Քննարկել մարմնի զանգվածի և կշռի տարբերությունները

Զանգվածի միավորը կգ է, իսկ կշիռն ուժ է և չափվում է նյուտոնով։

Ուժ

Ձգողության երեվույթը

ծանրության ուժ

Առաձգագանության ուժ

Մարմինի կշիռ

13․02-17․02

1.Ո՞ր երևույթն է կոչվում դեֆորմացիա

Արտաքին ազդեցության հետևանքով մարմնի ձևի և չափերի փոփոխությունը կոչվում է դեֆորմացիա։

2.Դեֆորմացիայի  օրինակների քննարկում

Օրինակ վերցնում ենք երկաթը ծալում ենք և երկաթը դեֆորմացվում է, փոխելով իր տեսքը։

3.Ո՞ր դեֆորմացիան է կոչվում առաձգական ,որը՝պլաստիկ:Բերել օրինակներ

Եթե արտաքին ազդեցությունը վերցնելուց մարմինը լրիվ վերականգնում է իր նախկին ձևն ու չափերը, դեֆորմացիան կոչվում է առանձգակամ, հակառակ դեպքում՝ պլաստիկ։

օրինակ՝

առանձգականություն

Երբ որ մենք նետի աղեղը ձգում ենք և բաց ենք թողնում նա վերականգնում է իր նախկին տեսքը։

պլաստիկ

Երբ որ մենք վերցնում ենք թաց կավ և ճզմում այն ձեռքերով, նա չի վերականգնում իր նախկին տեսքը և դեֆորմացվում է։

4.Ո՞ր ուժն են անվանում ծանրության ուժ

Երկրի կողմից մարմինների վրա ազդող ուժը անվանում են ծանրության ուժ։

5.Ինչպե՞ս է կախված ծանրության ուժը  մարմնի զանգվածից

6.Ո՞ր ուժն են անվանում առաձգական ուժ,և ինչպե՞ս է այն ուղղված:

Այն դեֆորմացիան, որի դեպքում արտաքին ազդեցությունը վերացնելուց հետո մարմինը վերականգնում է իր ձևն ու չափերը, կոչվում է առանձգական ուժ։

7.Հուկի օրենքի ձևակերպո

Առաձգական դեֆորմացիայի ժամանակ մարմնում առաջացած առաձգականության ուժն ուղիղ համեմատական է դեֆորմացայի չափին

30․01-3․02

Թեման․նախորդ թեման՝«Ինքնաստուգում՝բանավոր»կրկնել

Նոր թեմա․Թեման.Ուժ:Տիեզերական ձգողության ուժ:Ծանրության ուժ:

Դասարանում  քննարկվող հարցեր.

1. Ինչ է բնութագրում ուժը:

Ուժը բնութագրում է մարմինների փոխազդեցության քնակական չափը:

2. Որ ուժն է կոչվում 1 նյուտոն (1 Ն):

1 նյուտոն կոչվում է այն ուժը, որի ազդեցուրունը 1 կգ զանգվածով մարմնի վրա 1 վ-ում փոխվում է 1 մ/վ-ով:

3. Ինչպիսի մեծություն է ուժը:

Ուժը մարմնի արագության փոփոխության պատճառն է:

4. Որ ֆիզիկական մեծություններն են վեկտորական, և որոնք՝ սկալյար:

5. Ուժի ազդեցության արդյունքը ինչ մեծություններից է կախված:

Ուժի ազդեցության արդյունքը կախված է զանգվածից և մարմինների հեռավորությունից:

6. Որ մարմիններն են փոխազդում տիեզերական փոխազդեցության ուժերով:

Տիեզերական փոխազդեցության ուժերով փոխազդում են բոլոր մարմինները, որոնք գտնվում են տիեզերքում:

7. Ինչից է կախված տիեզերական ձգողության ուժը:

8. Ինչ բանաձևով է որոշվում ծանրության ուժը:

Fծ = m/g
Fծ – ծանրության ուժ
m – զանգված

Խնդիրներ

1. Որքան է 2 տ զանգվածով փղի վրա ազդող ծանրության ուժը:

m = 2 տ
g = 9,8 Ն/կգ
_______
Fծ – ?

Սովորել Է.Ղազարյանի դասագրքից էջ55 -ից մինչև էջ 62

Լուծել հետևյալ խնդիրնեը

1.Որքան է 2տ զանգվածով փղի վրա ազդող ծանրության ուժը:

F=mg m=2000կգ g=9,8Ն/կգ 2000*9.8 = 19600Ն

2.Հաշվել ջրի զանգվածը,եթե նրա վրա ազդող ծանրության ուժը 90Ն է:

m=F: g 90 Ն : 9,8 Ն/կգ =9.1